Ωρα για παιχνίδι;

Με το χρόνο δεν τα πάω καλά. Ούτε και τα παιδιά μου. Κάτι μας πιάνει, και αυτά και εμένα, και αφήνουμε τα πάντα για τελευταία ώρα και στιγμή! Αλλά το θέμα μου δεν είναι αυτό, ή έστω, μόνο αυτό. Με το θέμα «χρόνος» έχω πολλές και σοβαρές απορίες. Και αν με διαβάζετε, όσες και όσοι με διαβάζετε, θα ήθελα να τις σκεφτείτε σοβαρά, και να με βοηθήσετε.


Απορία πρώτη: Λέμε συχνά ότι τα σημερινά παιδιά δεν έχουν καθόλου ελεύθερο χρόνο, δεν έχουν χρόνο να παίξουν, να δουν τους φίλους τους, να χαζέψουν, γιατί γεμίζουμε (εμείς οι μεγάλοι) το χρόνο τους με μαθήματα και διάφορες εξωσχολικές δραστηριότητες… Αλήθεια, γιατί πρέπει να διαβάζουν τόσο πολύ τα παιδιά στο σπίτι; Εννοώ, τα του σχολείου. Στο σχολείο, τι κάνουν; Γιατί δεν μαθαίνουν ότι είναι να μάθουν εκεί, να έρθουν σπίτι τους να ξεκουραστούν, να παίξουν, να δουν και να τα πούν με τους φίλους τους; Δηλαδή, λέω εγώ, άμα είναι να πρέπει να διαβάσουν τόσες ώρες στο σπίτι, μήπως το σχολείο είναι χάσιμο χρόνου;

Απορία δεύτερη: Πόσο δημιουργικά περνάμε το χρόνο μας; Πόσες ώρες βλέπουμε τηλεόραση, ή παίζουμε στον υπολογιστή;

Απορία τρίτη: Πόσο χρόνο επενδύουμε στις προσωπικές και κοινωνικές μας σχέσεις; Με τους άλλους ανθρώπους, εννοώ, αυτούς με σάρκα και οστά, και όχι τους εικονικούς μέσω facebook ή msn (προφανώς κι αυτά χρήσιμα είναι, δεν είμαι υπερ της κατάργησής τους!)

Απορία τέταρτη: Πώς θα θέλαμε να περνάμε το χρόνο μας στην πραγματικότητα; Πόσες ώρες ξοδεύουμε να κάνουμε πράγματα καταναγκαστικά, που μας αφαιρούν τη διάθεση και την ενέργεια να επενδύσουμε τις όποιες ώρες μας μένουν σε πράγματα που αγαπάμε;

Παρατηρώ συχνά τα παιδιά μου και πώς χρησιμοποιούν το χρόνο τους – το απόγευμά τους, δηλαδή, ή τις ώρες του σαββατοκύριακου (που δεν είμαστε εκδρομή, δεν βλέπουμε ταινία, δεν τρώμε – που δεν κάνουμε πράγματα μαζί, τελοσπάντων). Γυρνάνε κουρασμένα από το σχολείο, και βαριούνται. Τρώνε, και μετά – τίποτα. Δε λέω, να καθήσουν, να ξεκουραστούν, να ξελαμπικάρουν λιγάκι από τα μαθήματα. Λογικό είναι. Κι εγώ, γυρνώντας απ’ τη δουλειά, ν’ αράξω θέλω, «να ξαναβρώ το κέντρο μου», τρόπον τινά, να ξαναγίνω μαμά.

Εμ, έλα που αυτά εάν δεν τσιγκλιστούν (έως εκνευρισμού) από μένα, μέχρι να έρθει η ώρα για ύπνο δεν θα έχουν ανοίξει βιβλίο! Σχολικό βιβλίο, εννοείται. Γιατί από λογοτεχνία δόξα τω Θεώ! Παλιά θυμάμαι κάτι φιλενάδες μου που έλεγαν «αχ, τα παιδιά μου, ούτε ένα εξωσχολικό δεν ανοίγουν, τίποτα!». Από τότε που βγήκε ο Χάρυ Πόττερ (επτάτομο, παρακαλώ) από τότε που έγινε ταινία ο «Αρχοντας των Δαχτυλιδιών» (τρίτομο) και κάποια παιδιά θέλησαν να το διαβάσουν κιόλας, και το Λυκόφως (τρίτομο, τετράτομο; με πιάνετε αδιάβαστη…) οι κόρες μου (συχνά, συχνότατα) βρίσκονται στους βυθούς των σελίδων τους . Μαθηματικά, όμως; Γεωγραφία; Ιστορία; Ομηρο; Τίποτα;

Τίποτα. Αν είχαν επιλογή (στην αρχή το έπαιξα δημοκρατική, αλλά δε λέει, αν πάνε σχολείο αδιάβαστα νιώθουν μετά χάλια από τα σχόλια συμμαθητών και εκπαιδευτικών) δεν θα άνοιγαν ούτε σελίδα σχολικού βιβλίου! (να πω την αλήθεια, με κάθε συμπάθεια γι αυτούς τους φιλότιμους ανθρώπους που κάθονται και γράφουν αυτά τα βιβλία, ούτε εγώ δεν θα τα άνοιγα έτσι γραμμένα που είναι, αν είχα την παραμικρή επιλογή) Μάταια προσπαθώ να ανιχνεύσω το ενδιαφέρον τους για κάποιο από τα θέματα που κάνουν στο σχολείο. Το μόνο που τους «ξυπνάει» είναι η μουσική (αν έχουν καλή δασκάλα! Παίζει κι αυτό), τα καλλιτεχνικά καμιά φορά,η γυμναστική, και το διάλλειμα. Από πόσα παιδιά το ακούμε αυτό «κυρία εμένα μ’ αρέσει το διάλλειμα»!

Όλα αυτά, προσπαθείστε να τα «μεταφράσετε» σε χρόνο. Πόσες ώρες την εβδομάδα κάνει εικαστικά ή μουσική ένα παιδί πρώτης δημοτικού; Πόσες ώρες διάλλειμα; Πόσες ώρες κάνει γυμναστική ένα παιδί πέμπτης δημοτικού;

Δεν είναι τυχαίο ότι όλα τα προαναφερθέντα μαθήματα/δραστηριότητες έχουν στενή συνάφεια με το παιχνίδι. Ναι, φυσικά: παιχνίδι θέλουν τα παιδιά!

Το παιδί, το παιχνίδι, και η παιδεία έχουν κοινή ρίζα, τυχαίο είναι αυτό; Ο Πλάτωνας δεν ήτανε που είπε ότι όποιος σταματάει να παίζει αρχίζει να γερνάει; (νομίζω ο Πλάτωνας, κάπου στην Πολιτεία, ή στο Συμπόσιο – γιατί αν και στα αρχαία θεωρούμουν καλή στο σχολείο, τέτοιο κείμενο δεν νομίζω να κάναμε ποτέ, όλο κάτι «δικανικούς λόγους», «επιταφίους» και τέτοια κάναμε – σούπερ ενδιαφέροντα για έναν έφηβο, τι να σας πω)

Γιατί επιμένουμε να πιέζουμε τα παιδιά μας να γερνάνε πριν την ώρα τους;

Η δασκάλα του γιού μου στην πρώτη δημοτικού, μου έδωσε ρητή εντολή «πρέπει να τον πιέζετε, αλλιώς δεν γίνεται». Να τον πιέζω για να μάθει να γράφει, να διαβάζει, και να μετράει. Να τον πιέζω, να τον καταναγκάζω δηλαδή, για να κάνει στο σπίτι αυτά που θα έπρεπε εκείνη να τον διδάσκει να κάνει με χαρά στο σχολείο. «Και πότε θα παίζει;» Ερώτηση που μένει τόσο συχνά αναπάντητη…

Με στενοχωρεί βαθιά που τα παιδιά μου περνάνε τόσες ώρες μαθαίνοντας «απέξω» ιστορία, βιολογία, γεωγραφία κτλ (αν πάω να τους βοηθήσω εγώ με διορθώνουν «όχι έτσι που τα λες εσύ, όπως τα λέει το βιβλίο πρέπει να τα μάθουμε» - «μα το βιβλίο τα λέει περίεργα, δεν θέλεις να το καταλάβεις;» - «όχι ρε μαμά, θα το μάθω απέξω να το πω/να το γράψω έτσι, αφού έτσι το θέλει!»).

Με στενοχωρεί βαθιά που τα παιδιά προτιμούν να περνάνε ώρες ατελείωτες μπροστά σε οθόνες, που δεν θέλουν πια να πάνε στο πάρκο (τα άλλα παιδιά είτε είναι φροντιστήρια, είτε μπροστά σε οθόνες κι αυτά), που αδιαφορούν και αντιδρούν σε όλα τα γνωστικά πεδία που τους θυμίζουν σχολείο, που πετούν το χρόνο τους (και τη ζωή τους) στα σκουπίδια μη κάνοντας τίποτα το ουσιαστικά δημιουργικό…

Με στενοχωρεί βαθιά που τα παιδιά μου έχουν τόσο λίγη κοινωνική ζωή, μια που οι φίλες και οι φίλοι τους περνούν τόσες ώρες μελετώντας τα του σχολείου, ή κάνοντας έξτρα μαθήματα τα απογεύματα για να ανταπεξέλθουν ή για να πάρουν «καλύτερους βαθμούς». Και, στις ώρες που ξεκλέβουν από το διάβασμα, μέσα στους τέσσερεις τοίχους του σπιτιού τους, ανοίγουν τον υπολογιστή, μπαίνουν στο facebook ή στο msn, και μιλάνε μεταξύ τους έτσι. Κι ας είναι στην ίδια γειτονιά, στον ίδιο δρόμο, τρία τετράγωνα πιο πέρα…