Πέμπτη 28 Οκτωβρίου 2010

Οχι, όχι, όχι!

Τι γιορτάζουμε σήμερα; Το «όχι», λέει. «Δηλαδή;» «Ε, το ‘όχι’, τι δηλαδή;»

Με κλαρίνα στις πλατείες, σημαίες, παρέλαση παιδιών και στρατών (κατά το «τα στρατά των στρατών»), επισήμους σε περίοπτες θέσεις, πανηγυρικούς - και άλλους – λόγους, εθνικές στολές, κονφερανσιέ στο μικρόφωνο να μας θυμίζουν χούντα (να η ιστορία! ζωντανή μπροστά μας!). Και γιορτάζουμε το «όχι»…

Ουδέν νόημα όλα αυτά για τα ίδια τα παιδιά μας, που αν δεν το έχουν δει ανταγωνιστικά «ποιος θα σηκώσει τη σημαία», και εάν δεν έχουν εκβιαστεί για το βαθμό τους στη γυμναστική, και αν δεν το έχουν δει σαν μία ευκαιρία να κάνουν καζούρα ή παρέα ή γνωριμίες από άλλα σχολεία, δεν έχουν καμία διάθεση να συμμετέχουν. Οι μαθητικές παρελάσεις έγιναν θεσμός στην Ελλάδα με τον Ιωάννη Μεταξά, που ναι μεν είπε το περί ου ο λόγος «όχι» στους Ιταλούς (σιγά μην τολμούσε να πει «ναι», δηλαδή, θα τον έτρωγαν ζωντανό!) αλλά εάν δεν απατώμαι ήταν ο δικτάτορας εκείνος που προσπαθούσε να εμφυσήσει χιλτερικά ιδεώδη στη νεολαία της εποχής, με προτροπές του τύπου να καταδίδουν τους γονείς και φίλους τους στην αστυνομία για αντικαθεστωτικές ιδέες… Ο τύπος ήταν πολύ κοντά στο Χίτλερ και στον Μουσσολίνι, και ποιος ξέρει τι είδους χώρα επιθυμούσε – μέσα στα μύχια της ψυχής του – να κυβερνήσει.

Αλλά αυτά είναι παρελθόν, ιστορία – που ως γνωστόν γράφεται και ξαναγράφεται και παραγράφεται και ξεγράφεται και περιγράφεται από όποιον γουστάρει και έχει το κύρος να ακουστεί. Κάτι που ένα από τα παιδιά μου το είχε ψυλλιαστεί από νωρίς, και όλο με ρώταγε τι λένε οι Τούρκοι στα δικά τους βιβλία ιστορίας για μας (και τι να πώ; Δεν διάβασα ποτέ μου τούρκικα βιβλία. Απλά υποθέτω ότι θα λένε μια απ’ τα ίδια, και αυτό της είπα…) Εγώ πάλι θεωρώ ότι η ιστορία είναι κάτι σαν κινούμενη άμμος, και ομολογώ ότι ουδέποτε ήτανε το φόρτε μου - το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, εξάλλου, μου χάρισε ένα πανηγυρικό 5,5 στις πανελλήνιες, σε εποχή κιόλας που πίστευα αυτά που διάβαζα!

Εγώ το «όχι» σκέφτομαι. Που για να φτάσεις να πεις σε έναν επίδοξο κατακτητή ή καταπατητή των δικαιωμάτων σου το «όχι» πρέπει να έχεις κατακτήσει μέσα σου την ικανότητα να λες όχι σε πολλά άλλα πράγματα. Σε πολλά πράγματα που η κοινωνία σε πιέζει ασφυκτικά να πεις το «ναι» και να σκάσεις! Για να πεις «όχι» πρέπει να έχεις τσαγανό, άποψη, δύναμη, γνώση! Να ξέρεις τουλάχιστον τι δεν θέλεις, ακόμα και αν δεν ξέρεις ακριβώς τι θέλεις.

Γιορτάζουμε τελετουργικά το «όχι» του δικτάτορα, αλλά τα «όχι» των παιδιών μας τα παραβλέπουμε (λέμε «παιδιά είναι…» με ότι αυτό εννοεί και συνεπάγεται). Το δικό του «όχι» στον εκφοβισμό της εξουσίας το πλήρωσε με τη ζωή του ο Αλέξης Γρηγορόπουλος. Το απεγνωσμένο «όχι» που λένε τα παιδιά στο εκπαιδευτικό σύστημα με το περίφημο σύνδρομο ελλειμματικής προσοχής, το πληρώνουν με ειδικές συνεδρίες και φάρμακα που σκοτώνουν την φαντασία τους. Σε πιο ήπιους τόνους, τα τόσα «όχι» που λένε τα παιδιά (πάλι) στις προσπάθειες γονιών και δασκάλων να τα εντάξουν μέσα σε ένα σύστημα σκέψης και ιδεολογίας τα πνίγουμε με τιμωρίες και κυρώσεις και άρνηση της αγκαλιάς και της αποδοχής… Τα «τρομερά δίχρονα» γιατί λέγονται «τρομερά»; Απλά γιατί συνειδητοποιούν ότι έχουν τη δυνατότητα να λένε «όχι» και το λένε! Τα παιδιά που βγήκαν στους δρόμους μετά τη δολοφονία του Α. Γρηγορόπουλου τα είπαμε (εμείς οι μεγάλοι με τα ΜΜΕ μας και το κύρος του δικού μας «λόγου») τρομοκράτες, αναρχικούς, καταστροφείς της δημόσιας περιουσίας, και πλείστα όσα. «Όχι» έλεγαν κι αυτά, με τον δυναμισμό που προσιδιάζει στην ηλικία τους. Τα «όχι» των εφήβων κοριτσιών στον επικείμενο (ή επαπειλούμενο) βιασμό τους δεν λαμβάνονται υπόψη, σαν να μην αρθρώθηκαν ποτέ. Η άρνηση ενός φτωχού παιδιού που διαβάζει τα μαθήματά του πουλώντας σάμαλι σε δρόμο της Μέσης Ανατολής να φωτογραφηθεί δεν γίνεται σεβαστή – ο φωτογράφος έχει τη δυνατότητα να πάει απλά τριάντα μέτρα παρακάτω και να τη φωτογραφίσει με τον ακριβό του τηλεφακό (που κοστίζει 100 φορές το δίσκο με το σάμαλι) και φυσικά η φωτογραφία κάνει το γύρο του κόσμου. Παρά το «όχι» του παιδιού.

Τα «όχι» της ζωής μας δεν γιορτάζονται, δεν τιμώνται με παρελάσεις. Παραβιάζονται, καταπατούνται, αποσιωπούνται, τιμωρούνται. Το «όχι» που κάποτε είπε ο Μεταξάς στην εισβολή των Ιταλών ήταν ένα από τα μυριάδες εύλογα «όχι» που κατά καιρούς έχουν αρθρωθεί από ανθρώπους. Τι διδάσκουμε στα παιδιά μας όμως για τον πραγματικό ηρωισμό του να λες «όχι»;
Αφού εμείς πάντα «ναι» θέλουμε ν’ ακούμε…