Πέμπτη 28 Φεβρουαρίου 2013

Παιδική Φωτογραφία

 Είναι η αγαπημένη μου παιδική φωτογραφία. Την έχω βουτήξει, χρόνια τώρα, από οικογενειακό άλμπουμ που φυλάσσεται σε διπλοκλειδωμένο συρτάρι με δράκο. Είμαι εγώ, 4 Νοεμβρίου 1965 (ολίγων μηνών), στο κρεββάτι της μαμάς και του μπαμπά. Στο βάθος διαφαίνεται το καλαθάκι που κοιμόμουν – ή  δεν κοιμόμουν, όπως μου λέγανε, γιατί ήμουνα, λέει, πολύ δύσκολη στον ύπνο. Είναι η μοναδική φωτογραφία που δεν με κρατούν επιδεικτικά γονείς, θείες, ή παπουδογιαγιάδες, ή δεν είμαι παιχνίδι ανάμεσα στα παιχνίδια μου. Κάποιος μου έβαλε στο χέρι μία εφημερίδα κι εγώ την έπιασα και την περιεργάζομαι με τη χαρακτηριστική περιέργεια ενός μωρού. Το λιονταράκι πίσω μου φαντάζει τρομακτικό στα ενήλικα μάτια μου, αλλά το λάτρευα, λέει, ως βρέφος. Εχω κάποιες αναμνήσεις ολοζώντανες, κι από τη βρεφική μου ακόμα ηλικία. Κάποιες φορές πηγαίνω εκεί σε όνειρα, μιλάω σε μένα που είμαι μηνών ή ολίγων ετών, και με καθησυχάζω για τ’ αργότερα. Μεγαλώνοντας (και ενθυμούμενη τα όνειρα αυτά) άρχισα να  κάνω και συνειδητά «ταξίδια στο χρόνο»…


 Γεννήθηκα, λοιπόν, ένα απόγευμα που ο ήλιος τεμπέλιαζε ανάμεσα στον Δίδυμο και τον Καρκίνο, και ο γήινος πατέρας μου επιτηρούσε σε εξετάσεις αγγλικής γλώσσας. Η σελήνη. Σχεδόν γεμάτη, ήθελε λίγα ακόμα λεπτά να ανέβει στον ορίζοντα.

 Κάποτε μου είχε πεί η γιαγιά μου οτι δεν ήμουν σαν τα άλλα νεογέννητα. Εγώ, λέει δεν κοιμόμουνα, είχα τα μάτια ορθάνοιχτα και κοίταζα γύρω μου καλά-καλά. Μας παρατηρούσες πολύ προσεκτικά, σα νά’θελες να μας γνωρίσεις, μου είπε. Παρότι οι αναμνήσεις μου είναι κατά τι θολές, θυμάμαι έντονα να ψάχνω γύρω μου τα πρόσωπα να βρώ γνώριμες φάτσες...

 Λένε κάτι χαζά οι άνθρωποι, οτι ας πούμε τα μωρά, τα παιδιά, δεν ξέρουν, δεν καταλαβαίνουν. Συμβαίνει το αντίθετο. Γιατί βεβαίως, όπως ξέρουν όλοι, όταν ερχόμαστε στη γή ξεχνάμε. Ξεχνάμε γιατί ήρθαμε, ξεχνάμε από πού ήρθαμε, έχουμε ξεχάσει τι ήρθαμε να κάνουμε – αυτό το πρώτο κλάμα του μωρού είναι σαν τελετουργικό που σηματοδοτεί το κλείσιμο της μνήμης, το τέλος της επίγνωσης. Και άντε μετά να τα ξανάβρεις!

 Απεκδυόμαστε πολλά κατά την κάθοδό μας,  τη βασική μας μνήμη τις ικανότητές μας - και αυτό γίνεται  απότομα. Ψήγματα μνήμης, όμως, αναλαμπές υπάρχουν πολλές όσο είμαστε μικροί (σε γήινα χρόνια) που τελικά ξεφτίζουν και χάνονται νωρίτερα ή αργότερα. Οι περισσσότεροι γήινοι έχουν ξεχάσει την καταγωγή τους πριν κλείσουν τα έξι τους χρόνια. Οχι οτι δεν υπάρχουν εξαιρέσεις: κάποιες ψυχές κρατούν γερά,  άλλες ξεχνάνε γρηγορότερα. Ετσι, λοιπόν, τα παιδιά γνωρίζουν περισσότερα, γιατί είναι πιο φρέσκια η μνήμη τους. Αλλά ιδού, στους περισσότερους μεγάλους έχει χαθεί ακόμα και η ικανότητα να το αναγνωρίζουν.

            Οι αναμνήσεις μου είναι περίεργες: εικόνες, όνειρα που έβλεπα, σκέψεις που έκανα, λόγια που άκουγα – μερικά πράγματα τόσο έντονα, σα να συνέβησαν προχτές, άλλα συγκεχυμένα, άλλα που δεν χρειάζεται να προσπαθήσω για να θυμηθώ, μ’ακολουθούνε σαν περίεργα φυλαχτά σ’όλη μου τη ζωή.

            Μου άρεσε πάντα να διαβάζω.


Το κείμενο αυτό έρχεται να προστεθεί (κάπως καθυστερημένα λόγω τεχνικών δυσκολιών) σε ένα διαδικτυακό αφιέρωμα που εμπνεύστηκε ο φιλανάγνωσος Βιβλιοθηκάριος  http://www.vivliothekarios.blogspot.gr/ , και συμμετέχουν οι: 
 http://tsalapetinos.blogspot.gr/ 
 http://katerinatoraki.blogspot.gr/ 
 http://www.baxalon.gr/index.php/grafoume/itemlist/user/47-devaaleema 
 http://rubycloud.blogspot.gr/ 
 http://pollyannasdays.blogspot.gr/ 
 http://fvasileiou.wordpress.com/ 
 http://silia.wordpress.com/ 
 http://kynokefaloi.blogspot.gr/ 
:http://www.kidscloud.gr/ 
 http://redkangaroo.wordpress.com/ 
 http://breezesound.blogspot.gr/ 

Τρίτη 12 Φεβρουαρίου 2013

Οι μάνες...

Μετά τις ειδήσεις του προπερασμένου Σαββάτου δεν είμαι πια ο ίδιος άνθρωπος. Ετσι νιώθω, τουλάχιστον. Σαν κάτι μέσα μου να έσπασε όταν έμαθα για τους βασανισμούς των τεσσάρων νεαρών που συνελήφθησαν στην Κοζάνη. Νέοι ενήλικες, που οπλοφορούσαν (αλλά δεν χρησιμοποίησαν τα όπλα τους), που πήγαν να ληστέψουν μία τράπεζα όχι για να επιβιώσουν υλικά αλλά για λόγους ιδεολογίας. Νεαροί ιδεολόγοι που κατέφυγαν σε μία πράξη βίας, η οποία όμως είχε θύματα μόνο τους ίδιους. Νεαροί που πήραν την ευθύνη τους απέναντι στην κοινωνία τόσο σοβαρά που ενήργησαν δραστικά, και πήραν έντιμα και γενναία την ευθύνη των πράξεών τους. Ετσι "διάβασα" εγώ την είδηση, έτσι λειτούργησε στο συναίσθημα και στη σκέψη μου.
Το οτι η δράση τους ήταν μία πράξη βίας, μία ληστεία, δεν με "συγκλόνισε". Καθημερινά γίνομαι θύμα ληστείας από το κράτος (με την αυξημένη φορολογία, την υποβάθμιση των υπηρεσιών τις οποίες έχω ήδη προπληρώσει με τους φόρους και τις κρατήσεις, και την καθημερινή επιβεβαίωση της οικονομικής κακοδιαχείρισης των ιθυνόντων). Καθημερινά  υφίσταμαι τη βία της εξουσίας, κι αν έχω καταργήσει την τηλεόραση στο σπίτι μας είναι ακριβώς για να μετριάσω τις ποσότητες βίας που δεχόμαστε σαν οικογένεια. Απλά  δεν αντέχω άλλη βία να μπαίνει στο σπίτι. Ο Γκάντι υπήρξε το μοναδικό ίνδαλμα που είχα ποτέ στη ζωή μου από παιδί.
Απ' ότι φαίνεται (ξανά και ξανά στο πέρασμα του χρόνου) η απόφαση σχετικά με την τηλεόραση ήταν σωστή. Από φίλους έμαθα για τη σκύλευση των παραμορφωμένων προσώπων των βασανισμένων νεαρών από τα τηλεοπτικά κανάλια, για τις ατέλειωτες "αναλύσεις" και σχολιασμούς σχετικά με την ταξική καταγωγή των νεαρών, και για τις μομφές εναντίον των γονέων, ειδικά των μανάδων τους. Τόσοι και τόσοι διερωτήθηκαν δημοσίως (μέσα από τις στήλες τους, ή το βήμα που τους δίνουν τα διάφορα μμε) "τί είδους γονείς κατασκευάζουν τρομοκράτες;" "πώς είναι η παιδική ηλικία ενός παιδιού που μετέπειτα εξελίσσεται σε τρομοκράτη;" (Οχι απαραίτητα με αυτές τις λέξεις, αλλά το νόημα ήταν αυτό).
(Εδώ θα κάνω μία παρένθεση: Η λέξη "τρομοκράτης" παλαιότερα με μπέρδευε. Τρομοκράτης είναι κάποιος που τρομοκρατεί, κάποιος που ενσπείρει τον φόβο και τον τρόμο: με τις πράξεις και τα λόγια του, προφανώς. Οταν ήμουνα μικρή τρομοκράτες λέγανε τους αεροπειρατές, οι οποίο απειλούσαν ανθρώπους με τα φονικά τους όπλα (απειλούσαν δηλαδή το βασικό ένστικτο της επιβίωσης) και εξέτρεπαν αεροπλάνα από την κανονική τους πορεία να πάνε αλλού γι αλλού (αγαπημένοι προορισμοί οι αραβικές χώρες, εάν θυμάμαι καλά). Εξαιτίας του συναισθηματικού φορτίου που έχει να κάνει με το θάνατο, η λέξη τρομοκράτης χρησιμοποιείται περίεργα. Κάτι μας κάνει μέσα μας. Οταν την ακούω ή τη διαβάζω αναλογίζομαι ακριβώς αυτό: ποιός με τρομοκρατεί; πώς με τρομοκρατεί; με τι ακριβώς με απειλεί; πώς ωφελείται αυτός με τον δικό μου φόβο ή τρόμο;
Συνειδητοποίησα λοιπόν οτι περισσότερο με τρομοκρατούν οι γιατροί που (ελέω ειδικότητας σαν άλλοι θεοί) δεν σέβονται τα δικαιώματά μου ως ασθενούς παρά με τρομοκράτησε ποτέ η ύπαρξη της "17ης Νοέμβρη" - περισσότερο με τρομοκρατούν οι οπλισμένοι με ρόπαλα, αυτόματα, και ασπίδες νεαροί αστυνομικοί σε μία διαδήλωση παρά οι οργισμένοι τύποι που πετάνε μάρμαρα - περισσότερο με τρομοκρατεί η ιδέα οτι μπορεί να μείνουμε άστεγοι ως οικογένεια επειδή η εφορία θεωρεί οτι βγάζω περισσότερα από όσα δηλώνω (και πώς να αποδείξω οτι δεν είμαι ελέφαντας; αφού υπάρχει εξαρχής κακοπιστία) παρά το οτι τρία παληκαράκια πήγαν να ληστέψουν μία τράπεζα για την ιδεολογία τους... παρατηρώ επίσης πόσο τρομοκρατημένοι είναι από το 2010 οι φίλοι μας που παρακολουθούν ειδήσεις στην τηλεόραση... Κλείνει η παρένθεση).
Για τις μανάδες των "τρομοκρατών", λοιπόν, που έγινε τόσος πολύς λόγος αυτές τις τελευταίες μέρες. Μπαίνω στα παπούτσια τους, που λένε, και φαντάζομαι τον πόνο και την αγωνία τους στην είδηση οτι το παιδί τους (αρτι ενηλικιωθέν) συνελήφθη για ληστεία και οπλοφορία. Γνωρίζοντας πώς νιώθω εγώ όταν βλέπω μία γρατζουνιά ή μια μελανιά στα πόδια ή στα χέρια των παιδιών μου (κάτι το ποδόσφαιρο, κάτι οι γάτες, κάτι από δω κάτι από κει...) και φρικάρω, και σπεύδω με κρεμούλες, βάλσαμα και γιατροσόφια να απαλύνω το τραύμα και να ανακουφίσω τον πόνο, μπορώ ίσως να φανταστώ κάτι από τη φρίκη την ανησυχία και τον πόνο που ένιωσαν οι μαμάδες των νεαρών αναρχικών βλέποντας τα παραμορφωμένα από τα χτυπήματα πρόσωπα των παιδιών τους.
Είδαμε τα πονεμένα και παραμορφωμένα πρόσωπα. Τι είδους παραμόρφωση, όμως, πρέπει να έχει ένας άνθρωπος μέσα του για να προκαλέσει τέτοια παραμόρφωση στο πρόσωπο ενός συνανθρώπου του; Πόσο πόνο πρέπει να έχει συσσωρεύσει, και από πού, για να προκαλέσει τέτοιο πόνο ηθελημένα, σε ένα άλλο άνθρωπινο όν;
Εμαθα οτι υπήρξε και μία γυναίκα με  ένα πανώ (έξω από το αστυνομικό τμήμα; έξω από τα δικαστήρια; κάπου) που έγραφε κάτι του στυλ "και οι μπάτσοι έχουν μανάδες".
Και είπα: μάλιστα! Και οι μπάτσοι έχουν μανάδες, όπως και οι βασανιστές. Για τις μαμάδες αυτές, όμως, ουδείς λόγος. Ελάχιστοι διερωτήθηκαν τί είδους μάνες είναι αυτές που "παράγουν"  βασανιστές, τι είδους παιδική ηλικία θα πρέπει να έχουν κάποιοι άνθρωποι για να διεξάγουν ή να συμμετέχουν σε βασανιστήρια. Πώς ήταν η οικογένειά τους; Από ποιά κοινωνική τάξη προέρχονται; Τι, τελοσπάντων, έκαναν τόσο λάθος οι γονείς στην ανατροφή τους ώστε να τους βγεί το παιδί τους βασανιστής; 
Βασανιστής είναι κάποιος όταν προκαλεί ηθελημένα πόνο στον συνάνθρωπό του. Στον αδύναμο (θεσμικά ή σωματικά) συνάνθρωπό του, ο οποίος μάλιστα δεν μπορεί (εξαιτίας των δεδομένων συνθηκών) να αντιδράσει ή να προστατευτεί. Λέμε οτι οι βασανιστές είναι "κτήνη", υπονοώντας οτι έχουν χάσει το βασικό χαρακτηριστικό της ανθρωπιάς τους, την ενσυναίσθηση και τη συμπόνοια. Τα κτήνη,  βέβαια, ουδέποτε προκαλούν παραπάνω πόνο από όσο χρειάζεται για να σκοτωθεί το θήραμά τους ώστε να μπορούν να τραφούν από αυτό. Η βία των ζώων σχετίζεται με την επιβίωση. Η ηθελημένη βία των ανθρώπων;
Εικάζω οτι η ηθελημένη βία των ανθρώπων σχετίζεται με την εξουσία, με την παρουσία ή την απουσία της. Εικάζω, γιατί ούτε ψυχολόγος ούτε  εγκληματολόγος είμαι. Απλά διερωτώμαι τι λάθος μπορεί κάποιος να κάνει στην ανατροφή του παιδιού του ώστε το παιδί του να αρέσκεται να προκαλεί φυσικό πόνο στους συνανθρώπους του... Αναρωτιέμαι πώς νιώθουν οι μάνες των βασανιστών. Φοβούνται τα παιδιά-τέρατα που έβγαλαν; Ντρέπονται γι αυτά; Τα θαυμάζουν; Συνειδητοποιούν οτι είναι τέρατα; Και όταν το συνειδητοποιούν, τι κάνουν;
Ενα ξέρω μόνο: δεν θα ήθελα να ήμουν στη θέση τους.