Κυριακή 29 Μαΐου 2011

Για τη Συνέλευση στο Σύνταγμα



Δεν τα καταφέρνω να είμαι στη συνέλευση για πολλές ώρες, για λόγους που έχουν να κάνουν με τη φυσική και την οικογενειακή μου κατάσταση, οπότε όντας στο σπίτι Κυριακή πρωί, γράφω αυτά που θα ήθελα να πω…

Ως πρώην εκπαιδευτικός και νυν μαμά...

Φτάσαμε «εδώ που φτάσαμε» (να ψηφίζουμε ανθρώπους ψεύτες κι άχρηστους κι ανίκανους να μας εκπροσωπούν, να πιστεύουμε άκριτα αυτά που ακούμε στις ειδήσεις της τηλεόρασης, να υιοθετούμε αβασάνιστα απόψεις «ειδικών», να είμαστε καταναλωτές προϊόντων μαζικά κι ανήθικα κατασκευασμένων, κτλ) εξαιτίας της εκπαίδευσης που λάβαμε  στα σχολειά μας. Αφενός. Αφετέρου, εξαιτίας της πεποίθησής μας (ημών και όλων των ενηλίκων των πριν από μας) ότι «οι μεγάλοι ξέρουν καλύτερα».

Χαιρόμαστε (και θαυμάζουμε, και κάποιοι από μας συγκινούμαστε) από το γεγονός ότι αυτή η συνέλευση είναι «τόσο πολιτισμένη»: ότι δηλαδή ο καθένας παίρνει το λόγο και ακούγεται ισότιμα από όλους, ότι κι αν λέει, όποιος κι αν είναι, χωρίς χλευασμούς, χωρίς χάβρα, με σεβασμό τόσο στον ίδιο όσο και στη διαδικασία. Πόσο συχνά επιτρέπουμε κάτι τέτοιο μέσα στην οικογένειά μας; Πόσο συχνά κάνουμε οικογενειακές συνελεύσεις όπου να ακούμε τα παιδιά μας με τον ίδιο σεβασμό που απαιτούμε από εκείνα να ακούνε εμάς; Πόσο συχνά εμπλέκουμε τα παιδιά μας στη λήψη των οικογενειακών αποφάσεων; Πόσο συχνά γίνεται αυτό μέσα στα σχολεία μας;

Για τις οικογένειες δεν μπορώ να πω, η κάθε μία έχει τα δικά της «ήθη και έθιμα»… Απλά εικάζω ότι δεν υπάρχουν και πολλές οικογένειες που το κάνουν – είτε επειδή δεν υπάρχει ο χρόνος, είτε επειδή  η νοοτροπία των γονέων δεν το επιτρέπει.
Για τα σχολεία, όμως, είμαι σίγουρη. Δούλεψα σε σχολεία στο παρελθόν, και σήμερα έχω παιδιά που φοιτούν στο δημοτικό και στο γυμνάσιο…  Τα παιδιά από την πρώτη δημοτικού (τελευταία και από το νηπιαγωγείο…) διδάσκονται να δέχονται ως αυθεντία το δάσκαλο (ή τη δασκάλα), και ως αδιαμφισβήτητη αλήθεια αυτά που λέει το σχολικό βιβλίο.  Αδιαμφισβήτητη  αλήθεια την οποία πρέπει να «μάθουν απέξω» προκειμένου να έχουν καλές σχέσεις με τον/την εκπαιδευτικό, και προκειμένου να προαχθούν από τη μία τάξη στην άλλη και τελικά να σπουδάσουν… Η γνώση είναι κονσερβαρισμένη σε βιβλία εγκεκριμένα από την τρέχουσα εξουσία, και οτιδήποτε άλλο είναι εκτός. Είναι η περίφημη «ύλη» του αναλυτικού σχολικού προγράμματος.
Τα παιδιά δεν εθίζονται στην έρευνα, ούτε  στην ανακάλυψη, ούτε στην κριτική. Τα παιδιά μας δεν ενθαρρύνονται να είναι δημιουργικά, ούτε να χρησιμοποιούν τη φαντασία τους (ειδικά η φαντασία και η δημιουργικότητα σκοτώνονται μεθοδικά στις πρώτες τάξεις του δημοτικού, σας διαβεβαιώ, το παρατηρώ χρόνια αυτό το φαινόμενο). Τα παιδιά μας δεν ενθαρρύνονται να αυτοοργανώνονται, παρά τα περίφημα μαθητικά συμβούλια, κτλ, και να παίρνουν αποφάσεις ουσιαστικές. Οι μαθητικές κοινότητες και οι περίφημες "εκλογές" τους είναι μία παρωδία στις πλείστες των περιπτώσεων. Τα παιδιά ξέρουν από πολύ μικρά ότι τις σοβαρές αποφάσεις τις παίρνουν άλλοι γι αυτούς, «για το καλό τους». Ετσι μεγαλώνουν και γίνονται παθητικοί ενήλικες, χωρίς φαντασία, χωρίς δημιουργικότητα οι περισσότεροι, με το φόβο της εξουσίας, έχοντας εθιστεί να πιστεύουν ότι «οι άλλοι» έχουν την αυθεντία της γνώσης… Η, μεγαλώνουν με τη φιλοδοξία να αποκτήσουν αυτοί, πλέον, την αυθεντία της γνώσης, της εξουσίας, κτλ. Και κατόπιν να συμπεριφερθούν ανάλογα.

Αυτή η νοοτροπία δεν μπορεί να συντηρήσει επανάσταση, ακόμα κι αν θα ήταν δυνατό να τη δημιουργήσει!

Αυτό που γίνεται στο Σύνταγμα σήμερα είναι εξαιρετικά σημαντικό, και πρέπει να συνεχιστεί. Οι ελεύθερα σκεπτόμενοι άνθρωποι όλο και πληθαίνουν, το βλέπουμε από τους αριθμούς που αυξάνονται στην πλατεία καθημερινά, υπερβαίνοντας τη σχολική και οικογενειακή τους παιδεία και ανατροφή. Αισθάνομαι  ευγνώμων στα παιδιά που οργανώνουν ομάδες εργασίας, ξενυχτώντας, περιφρουρώντας, εργαζόμενοι και εργαζόμενες σκληρά για να δώσουν παρόν και παράδειγμα. Σας ευχαριστώ από καρδιάς.

Εάν θέλουμε όμως  επανάσταση που να διαρκέσει στο χρόνο, εάν θέλουμε να δούμε τον κόσμο να αλλάζει αληθινά, θα πρέπει να ξεκινήσουμε από το σπίτι και την οικογένειά  μας. Να μην περιμένουμε να νομοθετηθεί η «ελευθεριακή» εκπαίδευση. Να την ξεκινήσουμε εμείς οι ίδιοι. Να διδαχτούμε από αυτή τη συνέλευση πώς να ακούμε τα δικά μας παιδιά. Να τα ενθαρρύνουμε να ερευνούν,  να  μην τους δίνουμε έτοιμες αλήθειες, να μην το παίζουμε αυθεντίες. Είτε ως γονείς είτε ως δάσκαλοι.
Χτες μίλησε ένας δάσκαλος στη συνέλευση, και είπε πως πρέπει το μήνυμα της συνέλευσης να μεταφερθεί και (έστησα κι εγώ αυτί…) στη δική του συνέλευση, των διδασκόντων, του συλλογικού τους οργάνου… απογοητεύτηκα, να πω την αλήθεια. Περίμενα πώς και πώς να ακούσω ότι ο δάσκαλος αυτός θα ήθελε να μεταφέρει τη μήνυμα της συνέλευσσης στα παιδιά «του», στην τάξη του στο σχολείο! Εκεί πρέπει να πάει το μήνυμα… Οι μεγάλοι εύκολα παίρνουν το μετρό να κατέβουν στο Σύνταγμα. Τα παιδιά, όμως;
Αμα  συνεχίζουμε να εκπαιδεύουμε τους νέους με  αυθεντίες και παθητικότητα, μην περιμένουμε αλλαγή. Εμείς εδώ (οι μεγάλοι) είμαστε λίγοι, η σκέψη μας δεν έχει τη φρεσκάδα και την ευρηματικότητα ενός παιδιού. Αφήστε δε που μεγαλώνουμε και πρέπει να δώσουμε  τη σκυτάλη στους νεώτερους (να μην καταντήσουμε σαν τους υπερήλικες πολιτικούς μας).

Δεν μπορούμε πιθανώς όλοι να κατασκηνώσουμε  στο  Σύνταγμα, ή στην όποια άλλη πλατεία. Μπορούμε όμως όλοι να δουλέψουμε  για την επανάσταση. Δίνοντας σεβασμό και λόγο σε ένα παιδί, εκπαιδεύοντάς το να ερευνά, να μην πιστεύει άκριτα ότι ακούει, ότι διαβάζει, ότι μαθαίνει στο σχολείο. Αφήνοντας χώρο στα παιδιά να αυτοοργανώνονται χωρίς εμάς πάνω από το κεφάλι τους, να βρίσκουν λύσεις για τα δικά τους προβλήματα χωρίς να λειτουργούμε εμείς σαν σωτήρες… Ας είμαστε απλά διακριτικοί και υποστηριστικοί των δικών τους αποφάσεων. Διδάσκοντας στα παιδιά το διάλογο, τη διεκδίκηση και το σεβασμό των δικαιωμάτων τους. 

Ας τα διδάξουμε με το δικό μας παράδειγμα σήμερα.


Δευτέρα 23 Μαΐου 2011

Γέννα στο σπίτι

Η Χουφτίτσα ήρθε στο σπίτι μας (μέσα στη χούφτα μου) πριν από ενάμιση περίπου χρόνο, μία φοβισμένη μαύρη χνουδόμπαλλα, κοντά σε έναν κάδο στο μετρό του Χαλανδρίου. Τρυφερή και πολύ θηλυκή, αγάπησε την ηρεμία και τη σιγουριά που απέπνεε ο σύντροφός μου, και καθόταν ώρες δίπλα του όσο αυτός έγραφε στον υπολογιστή είτε κοιτώντας τον στα μάτια όταν μιλούσε, είτε απλά κοιμώμενη. Δεν ήθελε αγκαλιές, δεν ήθελε πολλά χάδια, ήθελε μόνο να κάθεται πλάι σε κάποιον που «καθόταν ήσυχα». Εβγαινε στον κήπο και κυνηγούσε πεταλούδες ανάμεσα στα λουλούδια (την ώρα που ο άλλος μας γάτος κυνηγούσε ποντίκια, σαύρες, και πουλιά), ανέβαινε στην ελιά με τη χάρη σκίουρου και μας παρατηρούσε από ψηλά που κάναμε κηπουρική.

Τους τελευταίους τρείς μήνες την παρατηρούσαμε που φούσκωνε, που άλλαζε η συμπεριφορά της επιζητώντας περισσότερα χάδια και αγκαλιές (ακόμα και από τον ρέμπελο στειρωμένο αρσενικό μας γάτο), που καθόταν περισσότερες ώρες μέσα στο σπίτι. Επικοινωνούσε πιο ξεκάθαρα τις ανάγκες της πια. Μέλλουσα μαμά.

Από τότε που ενηλικιώθηκα είχα πάντα γάτες. Ζώντας μαζί τους τόσα χρόνια τις θεωρώ μεγάλες δασκάλες. Από τις γάτες έμαθα να παρατηρώ προσεκτικά γύρω μου, από τις γάτες έμαθα να ελαττώνω τους ρυθμούς μου και να μπορώ να κάθομαι «ήσυχα» παρατηρώντας τελικά τον εαυτό μου, από τις γάτες έμαθα την έννοια της παύσης και της δράσης, την τρυφερότητα και τη σκληρότητα της φύσης, από τις γάτες έμαθα να τιμώ τη μητρότητα.



Γέννησαν πολλές γάτες στο σπίτι μου (κάποιες, μάλιστα, προτίμησαν το κρεββάτι και το πουπουλένιο μου πάπλωμα, βυθίζοντας συχνά σε απελπισία τη μαμά μου και τον κύριο που έχει το τοπικό στεγνοκαθαριστήριο) και έχω πολλές ιστορίες που θα μπορούσα να διηγηθώ από γατομαμάδες. Σε κάποιες γέννες ήμουν παρούσα, σε κάποιες απλά ανακάλυπτα τη νέα οικογένεια μέσα στον κάλαθο των απλύτων, ή σε κάποια ντουλάπα ή συρτάρι, ή σε κάποια ξεχασμένη κούτα στη βεράντα. Οι γάτες πάντα διάλεγαν με μεγάλη περίσκεψη το χώρο που θα γεννούσαν, ανάλογα με τη σχέση τους μαζί μου, με τις διαθέσιμες κρυψώνες, τη ζέστη, την εγγύτητα με την κουζίνα, με το αν κυκλοφορούσε αρσενικός γάτος στο σπίτι, κτλ. Κάποιες ήθελαν την απομόνωση, γεννούσαν μόνες τους ήσυχα και απλά, και σου έδιναν να καταλάβεις χωρίς περιστροφές ότι ήσουν ανεπιθύμητη. Κάποιες άλλες ανήγγειλαν την επικείμενη γέννα, ζητώντας συμπαράσταση από απόσταση ή από κοντά. Η Κλεοπάτρα, με τα πράσινα μάτια τα περιγραμμένα με μαύρο, φώναξε για συμπαράσταση το γατάκι της συγκατοίκου της, και γέννησε κρατώντας το παιδί της άλλης στην αγκαλιά της και γουργουρίζοντας. Η μαμά του η Σουήτυ είχε μπερδευτεί και θορυβηθεί συγχρόνως, νομίζοντας ότι «η άλλη» της έκλεψε το παιδί! Το μικρό (ένα σωμόν αρσενικό που αργότερα βαφτίστηκε Χούμους) έμεινε μαζί με την Κλεοπάτρα για λίγες ώρες αφότου γεννήθηκαν τα μωρά και μετά ήρθε και το μάζεψε η δική του μαμά, και το πήγε στη δική της φωλιά. Δεν ξαναπλησίασε τη φωλιά της Κλεοπάτρας παρά μόνο πολύ αργότερα, όταν είχαν μεγαλώσει τα μωρά της, για να παίξει μαζί τους! Κάποτε η πλέον άγρια γάτα της γειτονιάς (που δεν πλησιαζότανε με τίποτα) νιαούριζε γοερά στην πίσω πόρτα του σπιτιού. Μόλις άνοιξα να δω τι συμβαίνει, ετράπη σε φυγή αφήνοντας πίσω της ένα πλαστικό σακουλάκι δεμένο σφιχτά κόμπο. Με γάντια το άνοιξα, και μέσα είχε ένα νεογέννητο γατί υγρό και γλιτσερό με αίματα. Κατάλαβα. Βρήκα ένα μικρό χαρτόκουτο, ακούμπησα το μωρό έξω από την πόρτα, κι έφυγα (ήταν τριήμερο 25ης Μαρτίου, έφευγα εκδρομή). Δυό μέρες μετά βρήκα μωρό και μαμά στο χαρτόκουτο, εκεί στο κεφαλόσκαλο της πίσω σκάλας. Το μωρό ήταν ένα κάτασπρο φουντωτό πλάσμα που δεν με φοβόταν καθόλου, σε αντίθεση με τη μαμά, η οποία απομακρυνόταν μόλις με έβλεπε.

Παρατηρούσα τις σχέσεις της μαμάς με τα μωρά της καθώς μεγάλωναν, την απόλυτη αφοσίωση στην αρχή, τη φροντίδα, την εκπαίδευση των μικρών στο σκαρφάλωμα, στη δολοφονία των ποντικιών, στο κυνήγι των πουλιών, στη διεκδίκηση του χώρου και της τροφής, στην χειραφέτηση τελικά των μικρών από τη μαμά… Παρατηρούσα τη συμπεριφορά των γάτων με τα άρρωστα μωρά: μη έχοντας τρόπο να τα θεραπεύσουν απλά τα εγκαταλείπουν να πεθάνουν. Ακούγεται σκληρό, αλλά κρύβει μία εξαιρετική σοφία: προστατεύει τα υγιή γατάκια αφενός από τον κίνδυνο της μόλυνσης, αφετέρου εξασφαλίζοντάς τους περισσότερη τροφή και άρα περισσότερες ευκαιρίες για επιβίωση. Για χρόνια με στενοχωρούσε αυτό, και περιέθαλπα εγκαταλειλημμένα γατάκια που έβρισκα και «δεν τα ήθελε» η μαμά τους, αποδίδοντας το ανθρώπινο συναίσθημα και ταπεινό κίνητρο της εγκατάλειψης στη μαμά γάτα… Ποτέ μου δεν κατάφερα να κρατήσω στη ζωή τέτοιο γατάκι για παραπάνω από μερικές μέρες. Οι γάτες ήξεραν.


Ηταν μία διαδικασία που επαναλαμβανόταν με αρκετές παραλλαγές, γιατί και οι γάτες έχουν τις δικές τους ξεχωριστές προσωπικότητες (ότι κι αν λένε οι θεολόγοι και οι διάφοροι θεωρητικοί της μεταφυσικής). Παρατηρούσα τη χροιά της φωνής όταν φώναζε μία γάτα τα παιδιά της και όταν ήθελε να τα προστατέψει από επικείμενο εχθρό, θαύμαζα τη μαχητικότητα ακόμα και των πιο μικρόσωμων και αδύνατων μαμάδων όταν επρόκειτο για την προστασία των μωρών (ποτέ δεν είδα μαμά γάτα να αποτυγχάνει τα τρέψει σε φυγή και τον πιο μεγαλόσωμο και νταή γάτο). Όλα με μία άνεση, χαλαρότητα, και απόλυτη φυσικότητα. Και με αυτή τη χάρη την τόσο ξεχωριστή των αιλουροειδών…

Θεωρούσα λοιπόν ότι ήμουν προετοιμασμένη για τη γέννα της Χουφτίτσας. Με είχε εντυπωσιάσει βέβαια το ότι δεν είχε μεριμνήσει καθόλου για το πού θα γεννούσε, δεν είχε βρεί φωλιά, και αναρωτιόμουν πώς τελικά θα διαχειριζόταν τη γέννα και τα μωρά της. Το πρωί εκείνης της Παρασκευής η Χουφτίτσα ήταν ανήσυχη, και ήθελε την αγκαλιά του καλού μου. Συνειδητοποίησα για άλλη μια φορά πόση σιγουριά αποπνέει ένας άντρας που έχει βρεί και ενστερνιστεί τη θηλυκιά του φύση, και πώς τα ζώα ανταποκρίνονται στο καλό, το υγιές και το αληθές. Σ΄ αυτό που είναι η αγάπη, τελικά.

Γρήγορα-γρήγορα άδειασα τη ντουλάπα μου, και εγκατέστησα την επίτοκο. Αλλά αυτή δεν ήθελε να φύγουμε από κοντά της. Ανήσυχη και φοβισμένη, μου θύμισε άνθρωπο. Στις εξωθήσεις μέχρι που φώναξε και αγρίεψε, και δάγκωσε άγρια το χέρι που μέχρι τότε τη χάιδευε (και το οποίο κράταγε κοντά της με το πόδι της). Μέσα στο φόβο και στη σύγχυσή της κατέβηκε από τη ντουλάπα και γέννησε το μεσαίο της γατάκι στο πάτωμα, και μετά το άφησε εκεί. Πρώτη φορά έβλεπα επίτοκη γάτα σε τέτοια αναστάτωση. Ο αγαπημένος μου δεν έφυγε στιγμή από δίπλα της. Δύο ώρες, τρία γατάκια. Όλα σε αποχρώσεις μαύρο-γκρί, τόσο που μέσα στη ντουλάπα δεν ξεχώριζες απολύτως τίποτα. Ησύχασε, έπλυνε τα μωρά της με τον ιδιαίτερο τρόπο των αιλουροειδών, και χαλάρωσε. Μέσα στη ντουλάπα μου είχαμε πλέον την τιμή να στεγάζουμε μια νέα οικογένεια.


Στο σπίτι αυτό έχουμε ζήσει (σαν οικογένεια) τις γέννες δύο γάτων και δύο σκύλων. Ο ενθουσιασμός και η περιέργεια των παιδιών ήταν πάντα δεδομένα. Και οι φίλοι που μας επισκέπτονταν, με τα παιδιά τους ήταν συναρπασμένοι με τα μωρά ζωάκια (όσοι δεν σιχαίνονταν και δεν έτρεχαν να αυτοαποστειρωθούν πάραυτα). Τούτη εδώ η γέννα της Χουφτίτσας μας έφερε άλλο ένα στοιχείο: σε μένα τη συγκίνηση, στα παιδιά το ενσυνείδητο νοιάξιμο, τη φροντίδα. Μου έφερε στο νου τη δική μου πρώτη γέννα (που ξεκίνησε στο σπίτι), τοκετούς φιλενάδων που γέννησαν στο σπίτι τους με τους δικούς τους, και θυμήθηκα σκέψεις μου πρότερες για το πόσο σημαντικό είναι να εμπιστεύεσαι τη φύση που είναι το σώμα σου, το τι σημαίνει να εμπιστεύεται μία γυναίκα τη φύση της… Ότι για να την εμπιστεύεται πρέπει να την αναγνωρίζει και να την εκτιμά, κι αυτό είναι δύσκολο, γιατί η γυναικεία φύση υποτιμάται και διαστρέφεται ποικιλοτρόπως… Ζηλεύω πολλές φορές τις γάτες που τέτοια θέματα δεν έχουν: είναι αυτό που είναι χωρίς ναι μεν αλλά. Απλά και φυσικά. Γεννάνε όπου επιλέξουν και βολεύονται, μεγαλώνουν τα μικρά τους χωρίς αξιώσεις «ευχαριστιών» για τις «θυσίες» τους, τα εκπαιδεύουν όπως ξέρουν, τους βάζουν όρια χωρίς ενοχές, ούτε συγκρίνονται μεταξύ τους ποια τα ανατρέφει καλύτερα, τίνος ο γιός έπιασε περισσότερα ποντίκια ή βγήκε πρώτος σε γατοκαυγά. Τηρουμένων των αναλογιών, πάντα, γιατί εμείς δεν μπορούμε να λειτουργήσουμε έτσι απλά και φυσικά; Δεν θα ήταν καλύτερη η ζωή μας; Δεν θα είμαστε πιο ευτυχείς;

Η περασμένη εβδομάδα ήταν η Ανοιχτή Εβδομάδα Σεβασμού στη Γέννα, αλλά ποιος το ήξερε; Κάθε μέρα υπήρχαν εκδηλώσεις σε όλες τις περιοχές της Αθήνας. Δεν έχω μάθει τι συμμετοχή είχε, ή ποιά ήταν η προβλεπόμενη συμμετοχή γενικά… Μέσω ίντερνετ διαδόθηκε, σε κύκλους που ήταν έτσι κι αλλιώς υποψιασμένοι, ανάμεσα σε ψαγμένες μαμάδες και ανοιχτόμυαλους επαγγελματίες. Δυστυχώς ετούτη εδώ η ανάρτηση άργησε πολύ για να ενημερώσει εγκαίρως (μία από τις δυσκολίες της μητρότητας είναι και η πολυδιάσπαση, που δεν σε αφήνει να συγκεντρωθείς σε ένα πράγμα για παραπάνω από ένα τέταρτο-μισάωρο… και πολύ λέω!) Αλλά επειδή η γνώση είναι μεγάλη υπόθεση, ειδικά όταν πρόκειται για θέματα που δεν πολυσυμφέρει το κατεστημένο να γνωρίζουμε, καλό είναι να διαχέεται (έστω και λίγο καθυστερημένα).

Σχετικοί σύνδεσμοι

http://wiki.naissance.asso.fr/uploads/Enca/OpenWRC2011.pdf

http://wiki.naissance.asso.fr/pmwiki.php/Enca/ORGANIZERSOFEVENTS

http://wiki.naissance.asso.fr/uploads/Enca/MoviesOpenWRC2011n.pdf

http://wiki.naissance.asso.fr/pmwiki.php/Enca/MyPage

ENCA Hellas: http://wiki.naissance.asso.fr/pmwiki.php/Enca/Greece