Σάββατο 20 Ιουλίου 2013

Εγκώμιο του βιβλίου


Ναι, είμαστε διαβαστερή οικογένεια (όσοι διαβάζετε αυτό το μπλογκ το ξέρετε ήδη, φυσικά). Στοιβάζονται τα βιβλία μας στο σπίτι, και ποτέ δεν έχουμε αρκετά, ούτε χώρο να τα βάλουμε. Συχνάζουμε σε παζάρια, χαριστικά ή φιλανθρωπικά, βιβλιοθήκες, ράφια φίλων, σάιτ με δωρεάν βιβλία που κατεβάζουμε, αλληλοδανείζουμε και αλληλοδανειζόμαστε... Τα βιβλιοπωλεία έγιναν πλέον τόποι μεγάλου πειρασμού.


Γράφω επειδή διαβάζω, το ίδιο κι όλοι μας. Αυτή είναι μόνο μία από τις επιδράσεις του γραπτού λόγου. 


Είναι μεγάλη απόλαυση να μπορείς να ζεις ταξίδια και περιπέτειες καθισμένη στην αγαπημένη σου πολυθρόνα, σε μια αιώρα στο δάσος, στην παραλία την ώρα που οι άλλοι πίνουν φραπέδες και παίζουν ρακέτες, στο κρεββάτι πριν κοιμηθείς, στο κρεββάτι πριν σηκωθείς το πρωί, στη βαρετή διαδρομή του λεωφορείου, στην αίθουσα αναμονής του γιατρού, στο κρεββάτι με φακό κάτω από τα σκεπάσματα (μη σε δει καμιά μαμά και σου πει τα κλασσικά τι ώρα είναι, πώς θα σηκωθείς αύριο το πρωί, κτλ κτλ), στην τουαλέτα, μέσα στο τρένο, στο αεροπλάνο, στο καράβι (κατάστρωμα, με πλώρη για νησί), στο καφενεδάκι των διακοπών, πίνοντας τον απογευματινό σου καφέ μόνη στη βεράντα, ή το πρωινό τσάι στην κουζίνα...


 Κι ας νιώθεις καμιά φορά χαμένη σ' ένα πλήθος που δεν σε καταλαβαίνει, που τρελλαίνεται γύρω σου και σε θεωρεί ονειροπαρμένη, εκτός τόπου και χρόνου, παράξενη... Ολα λίγο-πολύ αληθεύουν, φυσικά. Αλλά δεν δίνουν αρνητικό πρόσημο στην προσωπικότητα.



Είναι πράγματι παράξενο το συναίσθημα να βρίσκεσαι πάνω στην πλάτη ενός ελέφαντα στην Ινδία τον προπερασμένο αιώνα, ταξιδεύοντας με τον Φίνεας Φόγκ και μια Ινδή πριγκίπισσα, και να ακούς "επόμενη στάση: Ευαγγελισμός". Η να βρίσκεσαι πλάι στον Γκάνταλφ που πολεμάει το Μπάλρογκ για να μπορέσουν οι σύντροφοί του να βγούν σώοι από το τούνελ πάνω στα χιονισμένα βουνά της Μέσης Γης, και να κοιτάς πλάι σου το μποτιλιάρισμα της λεωφόρου Κηφισίας. Σηκώνεις το κεφάλι και μεσολαβούν κάποια λεπτά για να ξαναβρείς "την πραγματικότητα" - είναι λιγάκι σαν jet lag, σαν την αλλαγή ωραρίου στις υπερατλαντικές πτήσεις, που η μέρα σου είναι νύχτα τους και τούμπαλιν. Και ζεις πολλές ζωές μέσα σε λίγες ώρες.


Τα παιδιά μου έχουν αλλάξει πολλά αναγνωστικά γούστα. Περιμένω πώς και τι να διαβάσουν και τα δικά μου αγαπημένα βιβλία, αλλά προς το παρόν απαξιώνουν τα γούστα της μαμάς (είναι η μαμά, ανήκει σε άλλη γενιά, πωπω τι διαβάζανε τα καημένα στην εποχή της, όλο κάτι βαρετά διαβάζει και ενθουσιάζεται, κτλ). Μάταια έβγαζα κάποτε λογύδρια περί "καλής λογοτεχνίας", στο βρόντο. Οπως και με τη μουσική. Αλλά πού θα πάει! (Τουλάχιστον χαίρομαι να διαβάζω αυτά που γράφουν για το σχολείο ή αλλού - όταν, φυσικά, μου επιτρέπουν να τα διαβάζω!)



Η περιέργεια και η δίψα για γνώση (και η ικανότητα μάθησης) μέσα  στο μυαλό μου ταυτίζονται με την ψυχική υγεία. Μου φαίνεται τρελλό να κλείνουν οι δημόσιες βιβλιοθήκες, εγκληματικό. Οι ιδέες υπάρχουν για να ανταλάσσονται, να διερευνώνται, να αναπτύσσονται, να εμπνέουν, να προβληματίζουν, να ανακουφίζουν, να χαροποιούν, να τρέφουν, να διδάσκουν, να θεραπεύουν, να ανοίγουν παράθυρα μέσα στα παράθυρα και πόρτες μέσα σε πόρτες μέσα μας. Το ίδιο και οι λέξεις, το ίδιο και οι ιστορίες. Ειδικά οι ιστορίες!



Ολοι οι μεγάλοι σοφοί όλων των παραδόσεων δίδασκαν με ιστορίες. Ιστορίες που πέρασαν από αυτί σε αυτί και από γενιά σε γενιά, και κάποτε γράφτηκαν. Σήμερα μπορούμε να διδασκόμαστε από τις ιστορίες των Ινδιάνων, των γηγενών της ερήμου Καλαχάρι, τις ιστορίες των Σούφι, τα παραμύθια των αδελφών Γκρίμμ, τις παραβολές του Χριστού, να επιλέξουμε τι μας πηγαίνει, τι μας "μιλάει", και να το μοιραστούμε με τους φίλους, τα παιδιά, τους γονείς ή τους μαθητές μας. Μπορούμε, γιατί οι ιστορίες καταγράφτηκαν, ενίοτε εικονογραφήθηκαν κιόλας, και φυσικά ερμηνεύτηκαν από πλείστους όσους (και από μας τους ίδιους). Βιβλία που μιλούν για άλλα βιβλία που μιλούν για άλλα βιβλία σε έναν αέναο διάλογο, δανεισμό, αντιπαράθεση, που σε βάζουν να ψάξεις και να διαβάσεις κι άλλα, κι άλλα... Βιβλία που σε κάνουν να νιώθεις πλούσια με το που ολοκληρώνεις και την τελευταία σελίδα. Βιβλία που σε κάνουν να νιώθεις σοφή ή κουτσομπόλα. Βιβλία που σε κάνουν να ξανακοιτάξεις γύρω σου, γιατί σου άλλαξαν τα μάτια.


Οραματίζομαι έναν κόσμο που το διάβασμα να είναι χαρά και δικαίωμα (όχι αγγαρεία ή πολυτέλεια), έναν κόσμο γεμάτο βιβλιοθήκες, έναν κόσμο γεμάτο συγγραφείς και αναγνώστες. "Η πένα είναι δυνατότερη από το σπαθί", λένε οι αγγλοσάξωνες ("the pen is mightier than the sword"). Το βιβλίο το χαίρονται όλες οι αισθήσεις: το διαβάζεις, το αγγίζεις, το κοιτάζεις, το μυρίζεις, μιλάς κι ακούς γι αυτό, το ακούς να στο διαβάζουν, κάποιοι το γεύονται κιόλας (με ολέθριες συνέπειες, όπως ο Χόρχε στο Ονομα του Ρόδου!!!). Είναι πολυαισθητηριακή εμπειρία, που δύναται να εξελιχθεί και σε μικρό ή μεγάλο έρωτα... Γι αυτό ανοίγει η καρδιά μου όταν βλέπω φωτογραφίες σαν τις παρακάτω.




Πρόσφατα έμαθα οτι στη Βουλγαρία μετέτρεψαν κάτι παλιά εκτός κυκλοφορίας λεωφορεία σε δημόσιες βιβλιοθήκες (τα ανακύκλωσαν!) Και ιδού.


Οι δικές μας βιβλιοθήκες πάνε να κλείσουν, στο όνομα της εξοικονόμησης χρημάτων, λέει. Αδιανόητο μου φαίνεται. Πόσο φτωχοί να γίνουμε, πια;
"Οποιο και να είναι το κόστος των βιβλιοθηκών μας, το τίμημα είναι ευτελές μπροστά σ' αυτό ενός έθνους που ζει μέσα στην άγνοια".

2 σχόλια:

  1. Συμφωνώ σε όλα, εκτός από το ότι οι στοές της Μόρια (όπου ο Γκάνταλφ πολέμησε τον Μπάρλοκ) ήταν στη Μέση Γη :ρ

    ΑπάντησηΔιαγραφή