Ο Θηλασμός

Ο θηλασμός ήταν μαγική εμπειρία για μένα. Αυτό το ήσυχο, απλό, ζεστό, γλυκό συναίσθημα που άγγιζε τα όρια του ερωτικού. Όχι με την έννοια της σεξουαλικής διέγερσης (που υπαινίσσεται συχνά), αλλά με την έννοια της βαθιάς επικοινωνίας, της μέθεξης με ένα άλλο ανθρώπινο όν. Ένα συναίσθημα που σου έδινε τη σιγουριά του «πώς θα μπορούσε να είναι αλλιώς;»

Εχω θηλάσει στο σπίτι, στο γραφείο, στην παιδική χαρά, στην παραλία, σε πάρκο, σε σπίτια άλλων, σε καφετέρια, σε παιδικό πάρτυ, σε αεροδρόμιο, σε συγκέντρωση γονέων. Μπορεί και αλλού – τελοσπάντων, δεν είχα ποτέ πρόβλημα τόπου, εφόσον το μωρό πεινούσε – για γάλα ή για ηρεμία και ασφάλεια. Θυμάμαι και έναν φίλο μου που έλεγε για τις μουσουλμάνες που δεν επιτρέπεται να δείξουν ούτε το πατουχάκι τους γυμνό (σε χώρες όπως το Ιράν, π.χ.), αλλά ο θηλασμός θεωρείται ιερός όπου και αν βρίσκονται. Δεν ξέρω αν αληθεύει αυτό, αλλά μου άρεσε, το θεωρούσα πολύ λογικό, και κυρίως, πολύ φυσικό. Θήλασα τα παιδιά μου δύο χρόνια το καθένα, χωρίς ναι μεν αλλά. Ηταν η απλούστερη, πιο ξεκούραστη, και πιο εύκολη λύση: ούτε αποστείρωση μπιμπερό στις 2 η ώρα το πρωί, ούτε να κουβαλάς πρόσθετα βάρη σε εκδρομές ή επισκέψεις, ούτε να έχεις ένα ταραγμένο μωρό και να προσπαθείς να το κάνεις καλά και (ως φυσιολογικό μωρό) να μην παίρνει από λόγια… Τι πιο απλό και αποτελεσματικό από το γάλα και την αγκαλιά της μαμάς;

Ηταν επιλογή ειλημμένη ήδη πριν γεννήσω. Από περιέργεια πήγα και σε 1-2 συγκεντρώσεις του Συνδέσμου Θηλασμού (La Leche League), και η αρχική μου απόφαση δυνάμωσε και στηρίχτηκε, και η διαίσθησή μου επιβεβαιώθηκε: δεν υπάρχει περίπτωση μία μαμά να μην έχει γάλα να ταϊσει το παιδί της! Ο,τι κι αν λένε, όποιος και αν το λέει. Αρκεί, φυσικά, να μην ακολουθήσεις τις συμβουλές των «ειδικών» (οι οποίοι πληρώνονται αδρά από τις εταιρείες, με διάφορους τρόπους, για να προωθούν τα τεχνητά γάλατα!) Αυτό ήταν κάτι που ταίριαξε στην ιδιοσυγκρασία μου, όντας από παιδί καχύποπτη και αντιδραστική στα διδάγματα της εξουσίας. Ούτε μία στιγμή δεν πέρασε από το νου μου ότι δεν θα έχω γάλα, ούτε μία στιγμή δεν πέρασε από το νου μου ότι το μωρό μου δεν θα χόρταινε με το γάλα μου. Αυθυποβολή; Αν ναι, από τις πολύ χρήσιμες, θα έλεγα. (Υπήρξα, ίσως, και λίγο τυχερή: το μικρό αναρχικό νεραϊδάκι «ήξερε» να θηλάζει, εγώ δεν χρειάστηκε να κάνω τίποτα παρά να της προτείνω το στήθος μου και να κάνω λίγη υπομονή. Από την άλλη μεριά, σκέφτομαι, όλα τα μωρά δεν γεννιούνται μαθημένα και πεινασμένα;)

Στο μαιευτήριο, βέβαια, είχαν άλλη άποψη! Εφερναν αρχικά την πρώτη μου κόρη ταϊσμένη. Εγινα ύαινα (το ξέρατε ότι οι ύαινες είναι από τις πλέον στοργικές μαμάδες στη φύση; Εγώ μετά το έμαθα!) «Μα, αφού δεν έχετε γάλα! Πρώτες μέρες είναι!» Εγώ όμως ήμουν διαβασμένη. «Και το πρωτόγαλα;» αντιγύριζα. «Ε, αυτό είναι νερό, τι να χορτάσει το μωρό; Δεν βλέπετε πώς κλαίει;» «Θεωρείτε ότι η φύση κάνει λάθος;» κτλ κτλ κτλ, η κουβέντα συνέχιζε έτσι, μέχρι που προκειμένου να ακούνε αρχικά τις διαλέξεις μου και μετέπειτα τις απειλές μου, έφερναν το μωρό μόλις ξεκίναγε το κλάμα… Το έβαζα στο στήθος, και η μαία που είχε υπηρεσία καθόταν κυριολεκτικά από πάνω μου να δει «πώς θα τα πάω». Μόλις το μωρό ησύχαζε, άρχιζε εκείνη: «δεν κάνει τόσο που το αφήνετε – μόνο τρία λεπτά στο κάθε στήθος για αρχή κάνει». Τότε δεν ήξερα ότι αυτό είναι ακριβώς η συνταγή για να σταματήσει το γάλα! Πλην όμως, εμένα μου την έσπαγε που ερχόταν ένας άνθρωπος που δεν είχε θηλάσει ποτέ του παιδί να μου δώσει οδηγίες θηλασμού! Και άντε πάλι να της εξηγώ ότι εγώ προτίθεμαι να κάνω αυτό που μου φαίνεται εμένα σωστό, αυτό που νιώθω εγώ, γιατί δικό μου είναι και το σώμα και το μωρό, και αφού δεν έχει πείρα θηλασμού να πάει πρώτα να αποκτήσει και μετά να έρθει να δώσει συμβουλές! Εφτασα να γίνομαι απίστευτα αγενής, εγώ που δεν ύψωνα ποτέ τη φωνή μου και που ζητούσα συγγνώμη για το κάθε τι… Η μητρότητα ξύπνησε μέσα μου την πολεμίστρια!

Η νεογνολόγος που διαλέξαμε για παιδίατρο (ήταν παιδίατρος των παιδιών μίας φίλης, ήταν και κοντά μας) ήταν από συγκαταβατική έως και χλευαστική όταν με έβλεπε να βάζω τη μικρή στο στήθος μέσα στο ιατρείο της (για να την ηρεμήσω μετά τους άγαρμπους και χωρίς ίχνος ενσυναίσθησης χειρισμούς της). Θεωρούσε, δε, τον αποκλειστικό θηλασμό ως ένδειξη οικονομικής ένδειας. Σιγά-σιγά μαλάκωσε στην ιδέα, όταν άκουσε (μάλλον από την τηλεόραση) ότι το τάδε επώνυμο μοντέλο αποφάσισε να θηλάσει αποκλειστικά το παιδί της ασχέτως της «ζημιάς» που θα έκανε στο στήθος της. Τότε άρχισε να με βλέπει με άλλο μάτι! Στο μεταξύ, όμως, εμείς ήδη είχαμε βρει άλλη παιδίατρο… (Όχι ότι αυτό ήταν εύκολο: στο ψάξιμό μας πέσαμε πάνω σε μία ηλικιωμένη, με δύο διδακτορικά διπλώματα κορνιζωμένα στον τοίχο της, η οποία αποκάλεσε τον αποκλειστικό θηλασμό εγκληματικό για το βρέφος, και με παρέπεμψε σε ψυχίατρο για να ξεπεράσω το πρόβλημα της προσκόλλησης στο μωρό, γιατί αυτό θεωρούσε ότι ευθυνόταν για την άρνησή μου να δώσω ξένο γάλα στο μωρό!)

Αρχικά, οι δυό γιαγιάδες του μωρού (μιλάμε πάντα για το πρώτο, γιατί εκεί «τα βλέπεις όλα», που λένε, μετά όλοι συνηθίζουν με τα χούγια και τις επιλογές σου) χάρηκαν που θα θήλαζα το μωρό. «Ετσι πρέπει», λέγανε. Δεν τους πολυάρεσε, όμως, γιατί δεν μπορούσαν (ειδικά η μία!) να εξασκήσουν το γιαγιαδίστικο βέτο τους ως προς το τι ώρα θα φάει, τι ώρα θα κοιμηθεί, κτλ το μωρό, και φυσικά δεν μπορούσαν εκείνες να το ταϊσουν. Ειδικά για τη μία, αυτό ήταν πλήγμα. Εκτός από τον μπαμπά του μωρού (που απλά ακολουθούσε τις επιλογές μου), ο μόνος άνθρωπος του κοντινού μου περιβάλλοντος που με στήριξε στο θηλασμό, και που πραγματικά χαιρόταν που θήλαζα, ήταν ο παππούς μου. Ημουν η πρώτη του εγγονή, και ήταν το πρώτο του δισέγγονο, και το χαιρόταν αφάνταστα. Δεν έχανε ευκαιρία να μου λέει πόσο το εκτιμούσε που θήλαζα αποκλειστικά το μωρό («γιατί μην ακούς, έτσι μόνο θα εξασφαλίσεις την υγεία του») και πόσο με θαύμαζε που δεν φοβόμουν μην χαλάσω το στήθος μου εξαιτίας του θηλασμού. Μια μέρα, μάλιστα, που έλειπαν η γιαγιά μου και η μαμά μου, μου εξομολογήθηκε ότι παρότι η γιαγιά μου είχε θηλάσει 5 παιδιά αποκλειστικά, το στήθος της δεν χάλασε καθόλου!

Ακουσα θεωρίες και θεωρίες, ιστορίες διάφορες, «επιστημονικές» απόψεις (ξέρετε, από αυτές που είναι της μόδας – της επιστημονικής, πάντα – σήμερα, και που αύριο καταρρίπτονται από «νεώτερες έρευνες») σχετικά με το πώς, πόσο, για πόση ώρα, για πόσους μήνες, κτλ. Για μαμάδες που «δεν έχουν γάλα», ή «δεν έχουν θηλή», ή «δεν έχουν υπομονή», ή «το βρίσκουν δύσκολο». Και ενώ ξέρω πολλές μαμάδες που θηλάζουν αποκλειστικά το παιδί τους για ένα π.χ., χρόνο, πριν του δώσουν στέρεα τροφή, και μετά συνεχίζουν παράλληλα (όπως έκανα εγώ), που κάνουν αυτό που βρίσκουν φυσικό και σωστό, ξέρω πολλές περισσότερες που λένε (είναι χαρακτηριστικό!) «αχ, εγώ δεν είχα γάλα», ή «θήλασα τρείς μήνες, μετά μου κόπηκε το γάλα»… Και στην ερώτησή μου πώς έγινε να κοπεί το γάλα, υπέστη κάποιο σοβαρό σοκ, ατύχημα, κάτι τέτοιο, σου λένε «όχι μωρέ, απλά σταμάτησε…» και τελικά προκύπτει ότι παράλληλα με το δικό τους μητρικό γάλα έδιναν στο παιδί και ξένο «για συμπλήρωμα, αφού με το δικό μου δεν χόρταινε». Ποιος το πρότεινε, ρωτώ εγώ. Ο γιατρός, φυσικά. Εμ, βέβαια! Ποιος άλλος; Ποιος άλλος θα μπορούσε να βρίσκεται μέσα στο στομάχι του παιδιού και συγχρόνως μέσα στο βυζί της μάνας για να ξέρει; Ποιος άλλος θα είχε συμφέρον να συστήσει στη νέα μαμά «το κατάλληλο γάλα» για το μωρό της; (Καμιά φορά είναι άλλες οι γαλακτοεταιρείες που προωθούνται από το μαιευτήριο, και άλλες από τον συγκεκριμένο γιατρό, οπότε παίρνεις διαφορετικά δειγματάκια γάλακτος…) Νιώθω πολύ άσχημα για την κοροϊδία που υφίστανται αυτές οι γυναίκες, για την στέρηση που υφίστανται αυτά τα παιδιά… Υπάρχει περίπτωση να μην έχει δώσει η φύση γάλα σε μία νέα μαμά; Όλα τα θηλαστικά δεν θηλάζουν τα μωρά τους για όσο τους έχει ορίσει η φύση να τα θηλάζουν; Υπάρχει περίπτωση μία δελφινομαμά να μην έχει γάλα για το δελφινάκι της; Η μία γάτα; Η μία αρκούδα; (η μία ύαινα; καλή ώρα…) Οι γυναίκες γιατί να υστερούν;

Τις ατελείωτες ώρες του θηλασμού εγώ μισοκοιμόμουν, ή διάβαζα, ή σιγοτραγουδούσα, ή παρακολουθούσα τα άλλα παιδιά που έπαιζαν (ανάλογα το πού βρισκόμουν!)… Διάβασα τόμους και τόμους βιβλία – για μαμάδες, για παιδιά, και όχι μόνο. Όταν θήλαζα το δεύτερο μωρό, καμιά φορά διάβαζα παραμύθι στο πρώτο. Όταν θήλαζα το τρίτο μωρό, έτυχε φορές να διαβάζω παραμύθι στη μία, και να τραβάω και καμιά γραμμή με το μαρκαδόρο στο μπλόκ της άλλης (που με πίεζε «να ζωγραφίσουμε μαζί, μαμά!») Δεν ένιωσα ποτέ ότι δεν ήμουν παρούσα… Κάποτε μου είπε μία φίλη «τίιιιιι;;; διαβάζεις;;; δεν επικοινωνείς με το παιδί; Εγώ το κοιτάζω στα μάτια όλη την ώρα!!!» Ποτέ δεν το σκέφτηκα. Εμένα δεν μου αρέσει να με «καρφώνουν» την ώρα που τρώω, και της το είπα. Είχα ανακαλύψει όλες τις τροφές και τα ροφήματα που άρεσαν στο μωρό: άλλη όρεξη είχε όταν είχα φάει ψάρι (στη μεγάλη ουδέποτε άρεσε το ψάρι, και αυτό μέχρι σήμερα) και άλλη όταν είχα πιεί γλυκάνισο, για παράδειγμα. Είχε πλάκα, ήταν σαν παιχνίδι. Ελεγα «σήμερα θα δοκιμάσουμε γεμιστά» ή «σήμερα θα φάμε φράουλες!» ή «πρέπει να μάθεις να σ’ αρέσει το ψάρι, γιατί έχει φώσφορο».

Στενοχωριέμαι βαθιά όταν στο όνομα της επιστήμης (ημιμάθειας θα το έλεγα, στην ηθικότερη περίπτωση), της «ιατρικής συμβουλής», οι γυναίκες δεν αφήνονται ήσυχες να κάνουν αυτό που τους λέει η φύση τους και το μωρό τους. Γιατί μπορεί η φύση να καθυστερήσει, αλλά το μωρό ποτέ! Το μωρό είναι αλάνθαστος δάσκαλος (και όχι μόνο θηλασμού). Στενοχωριέμαι που όλα πια τα μαιευτήρια έχουν «πολιτική υπέρ του μητρικού θηλασμού», σου δίνουν και δωρεάν βιβλιαράκια σχετικά, αλλά στην πράξη οι εργαζόμενες μαίες και γιατροί δίνουν ύπουλα λανθασμένες οδηγίες, τέτοιες που είναι σχεδόν μαθηματικά σίγουρο ότι το γάλα της μητέρας θα λιγοστέψει ή θα κοπεί… Δεν θα ξεχάσω μία νέα μαμά στο θάλαμο που βρέθηκα μετά τη γέννα του τρίτου μου παιδιού, που μόνη της ένα βράδυ αργά προσπάθησε (και φυσικά τα κατάφερε) να θηλάσει το μωρό της (πόση χαρά είδα στο πρόσωπό της εκείνο το βράδυ!), και που την άλλη μέρα το μεσημεράκι ο γιατρός της την έπεισε να της δώσει χαπάκι να κόψει το γάλα, γιατί «με τέτοιο στήθος» δεν θα τα κατάφερνε να θηλάσει το μωρό, και κρίμα θα ήταν να κουράζεται τσάμπα… Κι εκείνη τον άκουσε! Και πήρε το χαπάκι! Ενώ είχε την εμπειρία του επιτυχούς θηλασμού! Δεν το χώραγε ο νους μου…

Αυτά σκεφτόμουν προχτές, όταν πέρναγα με το γιό μου από την παιδική χαρά, και είδα μία μαμά να θηλάζει το ένα μωρό ενώ χάζευε το άλλο που έκανε τσουλήθρα… Θυμήθηκα τον εαυτό μου, και χαμογέλασα. Δόξα τω Θεώ, αυτή την εμπειρία την έχω ζήσει κι εγώ.