Η τσούλα

Μεσημεράκι, τα δύο μικρά έχουν προ πολλού γυρίσει από το σχολείο, και φάει, και φύγει (κατά το «ήλθον είδον και απήλθον» εδώ έχουμε το «ήρθα, έφαγα, έφυγα»), και καθόμαστε τρείς ενήλικες στο τραπέζι, μιλώντας περί ανέμων και υδάτων, όταν σκάει μύτη η χεβυμεταλού νεράιδα, ασθμαίνοντας. Γυρνάει σπίτι αργά και κουρασμένη από το σχολείο (το μείον των μουσικών σχολείων της χώρας μας), και τυπικά σωριάζεται στον καναπέ της κουζίνας, ζητώντας ξέπνοα φαϊ. Σπάνια θέλει να μιλήσει για την ημέρα της αυτή την ώρα, είναι κουρασμένη, συχνά θυμωμένη, δεν αντέχει το παραμικρό. Όταν πάω να της πιάσω κουβέντα στη φάση αυτή νιώθω σαν χουντικός που ανακρίνει αντιστασιακό, οπότε έχω πάψει να προσπαθώ.

Αυτή τη φορά ήταν αλλιώς. Ισως η παρέα της (κατά πολύ νεώτερης) φίλης μου στο τραπέζι, ίσως το πρόσφατο του συμβάντος, της έλυσαν τη γλώσσα. Καθώς λοιπόν έτρωγε, και εμείς είμαστε στο τρίτο τέταρτο κρασάκι, μας σκάει το εξής: «σήμερα τσακώθηκα με την τσουλάρα του σχολείου». Σοκ και δέος στο ακροατήριο. Κάτι κάπως κατάπιαμε, όλοι πήγαμε κάτι να πούμε, δεν είπαμε, και μείναμε να την κοιτάζουμε. Νομίζω πως χάρηκε που μας σόκαρε. Στο σπίτι δεν ακούγονται «κακές κουβέντες», αφενός γιατί δεν αρέσουν στη μαμά, αφετέρου γιατί απλά… γιατί έτσι. Κάποτε μικρή άκουσα από κάποιον που εκτιμούσα ότι το να βρίζεις αποτελεί ένδειξη έλλειψης λεξιλογίου. Όταν μεγάλωσα, πάλι, πέρασα μία φάση που καθόμουν και σκεφτόμουν όλα τα διάφορα υβριστικά με τα οποία στολίζουμε τους γύρω μας όταν κάνουν ή λένε πράγματα που δεν μας αρέσουν, και κατέληξα σε συμπεράσματα που δεν μου επέτρεπαν πλέον παρά να είμαι πολύ συνειδητή στο τι λέω. Δεν είναι ότι δεν βρίζω ή δεν κακοχαρακτηρίζω. Αλλά τόσο η φάση που πέρασα (η εμβάθυνση στη σημασιολογία του «γαϊδουριού», του «μαλάκα», κτλ) όσο και η θητεία μου ως φεμινίστρια δεν μου επιτρέπεουν να κακοχαρακτηρίσω μία άλλη γυναίκα για τη σεξουαλική της συμπεριφορά. Η αλληλεγγύη που νιώθω για τις άλλες γυναίκες και η πεποίθησή μου ότι όλοι οι άνθρωποι (ασχέτως φύλου) έχουμε δικαίωμα σε μία πλούσια και υγιή σεξουαλική ζωή, με κάνει να νιώθω άσχημα όταν μία άλλη γυναίκα αποκαλείται από κάποιον (ή κάποιαν) «τσούλα», «πουτάνα», κτλ. Αυθόρμητα θέλω να την υπερασπιστώ!

Όταν συνήλθα από το σοκ, ρώτησα «τι εννοείς τσούλα; Τι κάνει δηλαδή;» «την πέφτει σε όλα τα αγόρια του σχολείου!» «ε, και τι το κακό έχει αυτό;» (ηλίθια ερώτηση, αλλά την έκανα) «δεν καταλαβαίνεις τίποτα ρε μαμά!» (το σωστό να λέγεται) Εκεί τα βρόντηξε κι έφυγε.

Στενοχωρήθηκα πολύ. Και κάθισα και σκέφτηκα, αφενός το πόσο αλλοτριώνονται τα κορίτσια και φτάνουν να αλληλοχαρακτηρίζονται με όρους που ουσιαστικά βολεύουν τα αγόρια, και αφετέρου το πόση ανασφάλεια μπορεί να νιώθει ένα κορίτσι που δεν είναι του τύπου της να «την πέσει» σε ένα αγόρι σε σχέση με ένα άλλο κορίτσι που έχει αυτό το θάρρος… Και αντίστοιχα το πόση ανασφάλεια μπορεί να έχει ένα κορίτσι που «την πέφτει σε όλα τα αγόρια του σχολείου», πόση ανάγκη από επιβεβαίωση μπορεί να έχει…

Αργότερα με πλησίασε κάτι να μου πει. Ημουν καταστενοχωρημένη, και της το είπα. «Α, για την Κ.», μου λέει. «Ποια;» (τώρα η «τσουλάρα» είχε αποκτήσει όνομα - αναθάρρησα). Μου εξήγησε. Της εξήγησα κι εγώ ότι είναι άδικο να χρησιμοποιεί χαρακτηρισμούς που χρησιμοποιούν τ’ αγόρια για να κακοχαρακτηρίσουν τα κορίτσια που έχουν τη δική τους (αρσενική) συμπεριφορά. «Μα και τ’ αγόρια τα λέμε τσούλες!» μου αντιγύρισε. Με αποστόμωσε, αλλά είχα κι άλλα να της πω. «Και γιατί νομίζεις πως κάποιος την πέφτει σε όλους ή όλες δεξιά κι αριστερά;» «Εντάξει, γιατί νιώθει ανασφαλής!» Θύμωσε. Κατάλαβα πως κι εκείνη έτσι ένιωθε, αλλά δεν ήθελε να το παραδεχτεί. Πήγα να την αγκαλιάσω, αλλά τραβήχτηκε.

Συζητώντας την επομένη με μία φίλη, μαμά εικοσάχρονης σήμερα, μου επιβεβαίωσε πολλές από τις σκέψεις μου (που εξέθεσα παραπάνω). Μία μέρα και η δική της κόρη (σε παρόμοια ηλικία) της δήλωσε ότι «δεν είμαι ούτε τσούλα ούτε καργιόλα», και μετά από αντίστοιχο δικό της σοκ (της μαμάς, ενννοώ), η κόρη της εξήγησε τη σημασιολογία των όρων, καθώς και την τρέχουσα χρήση τους… Μιλήσαμε για το ρόλο των αγοριών στη σημερινή κοινωνία, που στην ουσία έχουν χάσει τον ρόλο και τον προσανατολισμό τους ως αρσενικά, δίνοντας αρνητικά ή αντιφατικά μηνύματα στα κορίτσια, και το πώς γι αυτό ευθύνονται οι υπερπροστατευτικές μαμάδες που δεν αφήνουν τ’ αγόρια τους να μεγαλώσουν… Κάτι που, λέω εγώ, συμβαίνει χρόνια τώρα, δεν είναι σημερινό φαινόμενο!

Παλιές πληγές! Και ασκοί του Αιόλου, που άμα τους ανοίξεις σε παίρνουν και σε πάνε μια σε απόγνωση και μαύρη απελπισία, και μια σε ουτοπικά ευχολόγια… Μέσα στη διαπραγμάτευση μεταξύ των δύο αυτών άκρων ζούμε με τις κόρες και τους γιούς μας την καθημερινότητά μας, προσπαθώντας να είμαστε όσο το δυνατόν συνεπείς με τις αξίες μας.